HABER: BAHAR ÖZTOP
TURKISHTIME-KASIM 2008
BİR İŞ FİKRİNİZ VAR ama bunu hayata geçirmek için sermayeniz yok mu? Evinizin önündeki çukur bir türlü kapanmıyor, belediyeye haber veriyorsunuz ve sizinle ilgilenmiyorlar mı? Henüz kendi damak tadınıza uygun bir bira bulamamaktan mı şikâyetçisiniz? Çok güzel besteler yapıyorsunuz, fakat albüm çıkarabilmek için yapımcılara bir türlü derdinizi anlatamıyor musunuz? Cebinizde paranız yok, yine de Arapça öğrenmek için Mısır’a gitmek mi istiyorsunuz? Seçimlerde oy vermek istemiyorsunuz ve destekçilere mi ihtiyaç duyuyorsunuz? Yaşadığınız bölgede bayan futbol takımı kurdunuz, ancak mücadele edecek liginiz mi yok?
Belki de sizin hayaliniz ya da sorununuz bunlardan çok daha farklı ve hiç akla gelmedik bir şey. Gerçekleşmesi için ya bir şekilde kaynak bulamıyorsunuz ya da destekçi. O halde minik minik sermayelerin, desteklerin ya da fikirlerin birleşerek hayali gerçeğe dönüştürdüğü‘crowdfunding’ ahalisine katılmaya ne dersiniz?
Clinton ve Obama da kullandı
Keşfiyle bilginin kaderini değiştiren internetin son nimeti, ‘Crowdfunding’ yani ‘kalabalığın sermayesi’ ilginç ve innovatif bir girişim modeli... Crowdfunding yöntemi aslında politik çalışmalarda ve sosyal girişimlerde sıklıkla kullanılan bir birliktelik hali. Örneğin seçim kampanyası boyunca ABD başkan adayı Hillary Clinton’ın 212 milyon dolar, Barack Obama’nın 256 milyon dolar bağış toplamasındaki etkili yöntem crowdfunding. Ya da nesli tükenen kutup ayılarını kurtarmak için bir hayır kurumunun kampanyasına katkıda bulunmak da bir nevi crowdfunding.
Ancak bu etkili yöntemi seven girişimciler, kavramın sınırlarını aşmış durumda. Her nevi fikrine,isteğine ve ihtiyacına destek arayan kimi naif kimi de çılgın bu insanlar, internet sitelerinde çağrılar yapıyor. Kimi çekmek istediği kısa film için bin dolar, kimi Alpler’de bir kayak macerası yaşamak için 500 dolar, kimi de doğum gününde dostunu Vegas’a göndermek için 650 dolarlık çağrıya çıkıyor. Bu projelerin gerçekleşebilmesi için bir zaman aralığı veriliyor. Örneğin, fundable.com sitesinde, her bir projeye 26 gün süre veriliyor ve bağışçıların en az 10 ila 15 dolarlık katkı yapması bekleniyor. Eğer proje bitiş tarihi sonunda proje için belirlenen miktara ulaşılmazsa, çağrı düşüyor ve bağışçılar yatırmayı taahhüt ettikleri ücretleri ödemiyor. Proje, gerekli miktara ulaştığında, halen süresi dolmamışsa katkılara açık oluyor. Bu sayede projelerin miktarları da bağışçıların gönlünden koptuğu kadar artabiliyor. Fundable.com sitesinin kurucusu ise, başarıya ulaşan her bir projenin yüzde 10’unu kazanç olarak alıyor.
Spot.us sitesinde ise üzerine gidilmediği düşünülen yerel konular hakkında haber çağrısı yapılabiliyor. Önerilen konu hakkında gazeteciler fikirlerini geliştiriyor ve haber oylamaya açılıyor. Her bir katılımcıdan belli miktarda ödeme taahhüdü bekleniyor. Oy çoğunluğu sağlandığında haber yapılıyor ve belirlenen proje tutarı, haberi yapan gazetecilere veriliyor. Yani dilediğiniz haber, sponsor eşliğinde yapılmış oluyor.
Bağışçılar sermayedar oluyor
Crowdfunding’in sektörleşmiş girişimcileri de mevcut. Örneğin Sellaband.com sitesi müzik sektörüne isimler kazandırılmasını hedefliyor. Sitede, yeteneğine güvenen müzisyenler 50 bin dolarlık bağış toplayabilirse, Sellaband ile koşulları önceden belirlenmiş bir anlaşma imzalayıp kendi albümlerine sahip olabiliyor. Üstelik bu albüm için destek veren bağışçı-inanan, yani girişimci de albümün gelirlerinden pay alabiliyor. Bugüne kadar sellaband.com’a başvuran 12 ülkeden 25 müzisyene inananların gönderdiği bağış sayesinde 2. 2 milyon dolar toplanmış ve albümleri hazırlanmış.
Bir elin nesi, kalabalığın sesi
Kendi mahallelerinde bir araya gelen bayanlar, futbol takımı kuracak; eğer 5 kişi daha takıma katılırsa... Amerikalı bir bayan nasyonal kimlik kartı almayı reddediyor; eğer 999 kişi daha kendisine destek olursa...Bağımsız aktivist Max, New Hampshire’da 30 Eylül 2011 tarihinde özgürlük aktivisti olmak istiyor, eğer 999 kişi daha orada olursa… Pledgebank.com, tek başına gerçekleştirilemeyecek, organize olmayı gerektiren bu tür aykırı fikirlerin çağrısının yapıldığı bir platform.
Sosyal inovatör: alisbagis.com.tr
Crowdfunding sistemine Türkiye’den katılan vardır elbet, ama bu tür internet sitelerinin yerellerine ülkemizde pek rastlanmıyor. Ancak, bir Türk sosyal innovatörünün yarattığı ‘bağış yapan internet’ sitesi alisbagis.com.tr projeleriyle yardımseverleri ve sivil toplum kuruluşlarını (STK) buluşturuyor. Site, dünyanın pek çok ülkesinde lider sosyal girişimcileri destekleyen uluslararası bir kuruluş olan Ashoka’nın Türkiye’deki girişimci üyelerinden Arzum Meleksoy tarafından kurulmuş. Sitede toplumsal projeler duyuruluyor ve ticari kuruluşların yanı sıra isteyen herkesin görüp katkıda bulunabileceği bir aracı alan oluşturuluyor. Bağışlar, ücret ödeme şeklinde değil. Internet kullanıcıları, hiç para harcamadan sadece sanal alıveriş sitelerine bu site üzerinden bağlantı kurarak veya elektronik tebrik kartı gönderirken aynı sitede yer alan ilgili adreslere tıklayarak, gerçekleştirilen proje ve çalışmalara maddi destek verebiliyor. Son dört yılda toplam 4 milyon 800 bin e-kart gönderilmiş ve bu sayede pek çok proje hayat bulmuş. Bu projelerden birkaçı şöyle: TEMA 3 bin 483 ağaçlık bir orman yaratmış. Okulların bakım onarım çalışması yapılmış. Doğu Anadolu’da 24 kız çocuğunun bir yıllık eğitim masrafı karşılanmış. Crowdfunding örnekleri
www.crowdfunding.com
www.fundable.com
www.spot.us
www.pledgebank.com
www.sellaband.com
www.micropledge.com
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder