KÜLTÜRE % 100 TEŞVİK

Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, iş dünyasını kamunun yetersiz kaldığı alanlarda kültürel değerleri korumaya çağırıyor. Şirketler kültürel değerlerin korunması ve geliştirilmesine yönelik sponsorluk harcamalarının tamamını vergilerinin matrahından düşebilecekler.


HABER: BAHAR ÖZTOP
TURKISHTIME - KASIM 2008


Televizyonda milyonlarca seyirciye ulaşan dizilere, yarışmalara, fanatikleri bol olan futbol, basketbol ve voleybol takımlarına, araba ya da motor yarışlarına yüzlerce marka sponsor oluyor. Marka imajını güçlendirmek adına şirketler, sponsorluklara milyonlarca dolarlık bütçeler ayırmakta tereddüt etmiyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı, bu devasa bütçelerden kültürel mirasın korunması için de pay ayrılabilmesi için 2004’ten bu yana sponsorluk ve teşvik uygulamaları geliştirmek için çaba harcıyor.


Sponsorluk durumlarında yapılan harcama, bağış ve yardımlar 5228 sayılı kanunda belirtildiği gibi projeler için yapılan harcamaların yüzde 100’ü vergi matrahı indirimine tabi olsa da, bakanlık verilerine göre, Türkiye’de devam eden 86 kazıdan sadece 13 tanesi sponsorlardan destek görüyor.  Kültür Bakanlığı, bu alana destek verecek girişimci ve yatırımcıların sayısını artırmak, markaların dikkatini çekerek ilgiyi artırabilmek için yoğun çaba gösteriyor.


Ancak, teşviklere rağmen kültürel mirasın korunması ve desteklenmesi için sponsor olan firmaların sayısı henüz çok az. Konuyla ilgili Turkishtime’a konuşan Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, son yıllarda dünyada kültürel miraslara sahip çıkma konusunda bir bilinç artışının geliştiğini ve bu dalganın Türkiye’yi de etkilemeye başladığını, ancak henüz beklenen ilginin yaratılamadığını dile getiriyor.


Bakan Günay, “Bu alanda Türkiye’nin bütçesi oldukça kısıtlar taşıyor. Genç bir ülke olduğumuz için, eğitim, sağlık, ulaşım gibi alanlardaki yatırımlarımız tarihsel mirasın sahiplenilmesinin zaman zaman önüne geçebiliyor. Bizim bütçemiz Avrupa’nın çok altında kalabiliyor” diyor.


Kültür ve Turizm Bakanlığı’na 2008 Merkezi Yönetim Bütçesi ile ayrılan ödenek 826 milyon 586 bin YTL. Aynı yıl içinde bakanlık tarafından arkeolojik kazı ve araştırmalara ayrılan ödenek miktarı ise eylül ayı itibariyle 21 milyon 103 bin YTL ile sınırlı kaldı.


Saygınlık ve kazanç sağlar
Bakan Günay, geçtiğimiz hükümet döneminde, bu alana yatırım yapanların kendilerine de fayda sağlamaları çerçevesinde bir düzenleme yapılarak iki yasa (5525 ve 5528) çıkarıldığını hatırlatıyor ve şunları söylüyor: “Kaynak yaratma mantığıyla olan birinci yasamızda (5228), eğer bir kültür varlığına, kültür girişimine doğrudan kendi bütçenizden kaynak ayırırsanız, yani sponsor olursanız bunun tamamını verginizin matrahından düşebiliyoruz. Diğer yasayla (5225) ise, bir kültür girişimini siz üstünüze alabilirsiniz. Taşınmaz mal tahsisi yapabilir ve burayı işletebilirsiniz” diyor. Bakanlık sponsor firmaya personel çalıştırma, enerji kullanma, prim ödeme konusunda da kolaylıklar sağlamakla kalmıyor.  Yapılan yatırımlar aynı zamanda vergi indiriminden de yararlanabiliyor. Bakan Günay projeyi destekleyecek sanayicilere seslenerek  “Bu size hem saygınlık kazandıracaktır, hem de size vergi ve yatırım kolaylığı getirecektir. Ancak, henüz bu düzenlemeler toplum tarafından bilinmiyor” diyor.

Teşvik veya indirim kapsamına, kültür merkezlerinin yapımı, onarımı ve işletilmesi, kütüphane, arşiv, müzeler ile kültürel etkinliklerin yapıldığı alanların onarımı ve işletmesi, somut olmayan kültürel mirasların araştırılması, yayınlanması, eğitimi ve öğretimi gibi pek çok faaliyet alanı giriyor. Teşvik kanunundan yararlanmak isteyen girişimciler ya da yatırımcılar, kültür merkezleri için Bakanlık Yatırım İşletmeler Genel Müdürlüğü’ne, diğer tesis ve projelerle ilgili olarak Kültür Varlıkları ve Müzelere Genel Müdürlüğü’ne başvuruda bulunabiliyor. Öncelikle, yerli ya da yabancı tüzel kişilerin (şirket, vakıf, kooperatif), bu birimlere başvurarak kültür yatırımı ve kültür girişimi belgesi alması gerekiyor.


 Teşvik kapsamında neler var?


5225 sayılı Teşvik Kanunu’ndan faydalanmak isteyen yerli yabancı tüzel kişilere süresi ve bedelleri bakanlık tarafından belirlenen taşınmaz mal tahsisi de yapılabiliyor. Belge alan yatırım veya girişimlerde çalıştırılacak işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, yatırım aşamasında üç yılı aşmamak kaydıyla yüzde 50’si, işletme aşamasında yedi yıl boyunca yüzde 25’i gelir vergisi stopajından düşülüyor. Ayrıca projelerde çalışan işçilerin prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesi, yatırımda üç yılı aşmamak kaydıyla yüzde 50’si, işletme aşamasında ise 7 yıl süreyle yüzde 25’i Hazine tarafından karşılanıyor.


Kültürel ya da tarihi yatırımın bulunduğu bölgede su ve enerji giderlerinin yüzde 20’lere varan oranını da 5 yıl boyunca Hazine karşılıyor. Projelerde, izne bağlı olarak yabancı uzman personel ve sanatçı çalıştırılabiliyor.


Sponsorluktan 100 bin dolarlar


Bakan Ertuğrul Günay, teşvik ve sponsorluk avantajlarının tanıtılabilmesi için faaliyetlerin ve kampanya çalışmalarına aralıksız devam edeceklerini söylüyor.  Bu kapsamda, özellikle sponsor sayısını artırabilmek için tüm iş çevrelerini kapsayacak özel sunumlar ve lansmanların planladığı bilgisini de veren Günay, “Ankara’da bir kültür merkezini sponsorluk desteğiyle ayağa kaldıracağız. Avrupa standartlarında bir müzik merkezimiz olacak. Bunu bir firma destekleyecek. İstanbul’da yıllardır yarım kalmış bir kültür sanat merkezi yine sponsorluk desteği tamamlanacak” diyor. Her iki yatırımın da büyük projeler olduğunu söyleyen Günay, sadece İstanbul’daki projenin 100 milyon doların üzerinde bir yatırıma mal olduğu bilgisini veriyor.


5228 sayılı kanun hakkındaki genelge  (2005/13)  kapsamında, markaların sponsor olabileceği çok çeşitli proje başlığı var. Arkeolojik kazıların yanı sıra, yazma ve nadir eserlerin kullanılması ve elektronik ortama aktarılması, rölöve, restorasyon, restitüsyon projeleri yapılması, kültür envanterinin oluşturulması çalışmaları, kültür merkezleri yapım, bakım ve onarımı gibi pek çok alanda sponsorluk faaliyetleri sürdürmek mümkün.


 Turizme de teşvik var


Bakan Günay, kültür teşviklerinin yanı sıra turizm sektöründe de yatırım teşvikleri olduğunu dile getirerek “Anadolu’da yatırım yapacak kişilere hazine arazisi varsa, bedelsiz veriyoruz. Bunun yanında enerji ve prim kolaylıkları sağlıyoruz. Anadolu’daki kültür varlıklarını ayağa kaldırmak, turistik değer haline getirmek adına çalışmalarımız var. Sokak, mekan iyileştirmesi, arkeolojik destek, yeni bir müze yaptığımız zaman, oraya gelen insan sayısı artıyor. Ziyaretçi sayısı artınca, konaklama tesisi ihtiyacı doğuyor. Yani yatırımlar birbirini destekliyor” diyor.


INFO:
İZMİR'DEKİ TEKEL BİNASI HAYAT BULUYOR


Kültür Bakanlığı’nın verdiği bilgiler,  teşvik kapsamında, özellikle taşınmazların tahsisi konusunda yapılan başvuru sayısının yüksek olduğunu gösteriyor. Bakanlık, yıllarca atıl durumda kalan İzmir’deki Tekel binasını 49 yıl süreyle kültürel amaçlı özel tesis alanı olarak kullandırılmasına yönelik, İzmir Sanat Sergi Kongre Yatırım İşletme Ticaret AŞ’ye ön izin verdi. Sinop Paşa Tabyaları, Diyarbakır Keçi Burcu ve Ankara’daki CER Atölyeleri, Bakanlık web sitesinde kullanıma ilişkin şartlarla birlikte ilan edilerek, başvurular değerlendirilme sürecine alındı.


INFO:
SPONSORLU KAZILAR


Kazı Adı               Kazı Yeri             Sponsor Firma


Arykanda               Antalya           Koç Vakfı, AKMED


Patara                    Antalya           Antalya Honda, Fethiye Kuru Temizleme, Patara View Point Hotel


Aziz Nikolaos        Antalya           Vehbi Koç Vakfı, Onasis Vakfı


Side Tiyatrosu       Antalya            AKMED


Olympos               Antalya            AKMED, Vasco Turizm, Ekol Mimarlık

Alara Kalesi          Antalya            AKMED


Magnesia              Aydın               Batı Söke Çimento Sanayii


Nysa                    Aydın               Henkel, TÜRSAB


Gülpınar               Çanakkale        Efes Pilsen

Alacahöyük          Çorum             Yüksel İnşaat


Açana Höyük       Hatay               Dean Aile Vakfı


Pedasa                 Muğla              Konacık Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneği   


Parion                 Çanakkale        İÇDAŞ Anonim Şirketi